Dexamethasone là thuốc gì? Công dụng, cách dùng và lưu ý khi sử dụng

Bài viết được thực hiện bởi Dược sĩ Nguyễn Thị Thu Hiền

Dexamethasone là thuốc đa công dụng, được ứng dụng trong điều trị nhiều loại bệnh khác nhau liên quan đến viêm và dị ứng. Nhưng, cụ thể dexamethasone có tác dụng như thế nào? Cách dùng thuốc như thế nào. Chúng ta cần lưu ý những gì để dùng thuốc an toàn và hiệu quả hơn. Tất cả sẽ được Nhà thuốc Việt giới thiệu trong bài viết ngay sau đây.

Dexamethasone là thuốc gì?

Bạn có biết rằng, sinh lý tự nhiên của con người được điều hòa nhịp nhàng bởi nhiều loại hormone khác nhau. Trong đó, glucocorticoid là hormon quan trọng, tham gia vào nhiều quá trình sinh lý và chuyển hóa của cơ thể, giúp cơ thể chống lại tác nhân gây viêm, dị ứng và ức chế miễn dịch. Khi khám phá ra cơ chế tác dụng của những loại hormone này, người ta bắt đầu nghiên cứu để tổng hợp và ứng dụng tác dụng của hợp chất thuộc nhóm glucocorticoid vào điều trị và chẩn đoán bệnh.

Thuốc Dexamethasone

Dựa trên những kiến thức này, dexamethasone đã được ra đời. Như vậy, về bản chất dexamethasone là một glucocorticoid được tổng hợp nhân tạo. Tác dụng chính của chúng là chống viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch dựa trên nhiều cơ chế khác nhau. Nhưng, chung quy bạn có thể hiểu dexamethasone hoạt động tương tự như glucocorticoid tự nhiên trong cơ thể, nhưng với tác động mạnh mẽ hơn. Khi so sánh thì hoạt lực của dexamethason mạnh hơn đến 30 lần so với các dạng glucocorticoid tự nhiên (hydrocortisone).

>>> Xem thêm: Thuốc tetracyclin là gì? Công dụng, cách dùng và tác dụng không mong muốn

Công dụng của thuốc Dexamethasone

Như đã nói ở trên, dexamethasone có 3 tác động chính đối với cơ thể là chống viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch. Dựa trên 3 tính chất cơ bản này mà chúng ta thấy dexamethasone được dùng trong điều trị những bệnh lý sau đây:

• Điều trị tích cực trong bệnh hen, bệnh dị ứng nặng, phản ứng sau truyền máu, viêm thanh quản rít
• Dùng phối hợp với các thuốc khác trong phù não, sốc do nhiều nguyên nhân khác nhau.
• Liệu pháp bổ trợ bằng dexamethason trong điều trị viêm màng não phế cầu
• Chẩn đoán và thử nghiệm hội chứng Cushing, phân biệt bệnh Cushing (tăng sản tuyến thượng thận do khuyết tật từ tuyến yên) và những dạng khác của hội chứng Cushing (do bài tiết lạc vị ACTH từ những khối u không thuộc tuyến yên hoặc do bài tiết cortisol từ những khối u tuyến thượng thận).
• Dexamethason cũng được áp dụng nhiều để ngăn ngừa buồn nôn và nôn do hóa trị liệu ung thư gây ra.

• Điều trị tại chỗ: Tiêm trong và quanh khớp ở người bệnh viêm khớp dạng thấp, thoái hóa xương khớp, viêm quanh khớp, viêm mỏm lồi cầu. Dexamethasone còn được dùng tại chỗ trong một số trường hợp bệnh lý tai mũi họng, nhãn khoa và ngoài da

Thuốc dexamethasone có tác dụng chống viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch

Cách dùng Dexamethasone

Hoạt tính chống viêm của 750 microgam dexamethason tương đương khoảng 5 mg prednisolon. Vì vậy mà việc dùng thuốc cần được chỉnh liều thích hợp với mức độ bệnh và khả năng đáp ứng của mỗi bệnh nhân. Việc dùng thuốc mà Nhà thuốc Việt chỉ mang tính chất tham khảo, bạn không được tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định và hướng dẫn từ bác sĩ.

Một trong những nguyên tắc tối ưu giúp giảm được tác dụng phụ khi dùng dexamethasone là dùng liều thấp nhất có hiệu quả với bệnh nhân. Do đó, dùng liều phù hợp với bệnh tình là điều rất quan trọng. Để làm được điều này, bác sĩ sẽ hiệu chỉnh liều tùy theo mức độ viêm, vị trí viêm và đáp ứng của từng bệnh nhân.

Đó cũng là lý do vì sao, khi dùng người bệnh tuyệt đối không được tự ý ngưng thuốc, giảm liều hoặc tăng liều mà không có sự đồng ý của bác sĩ. Trong trường hợp gặp dấu hiệu nhiễm khuẩn khác, hoặc triệu chứng nhiễm khuẩn tăng (ví dụ như sốt cao,…), cần thông báo ngay cho bác sĩ để có phương án giải quyết kịp thời.

Đối với bệnh nhân dùng dexamethasone trong thời gian dài thì việc dừng thuốc hoàn toàn như thế nào là điều rất quan trọng. Thông thường, bạn sẽ được bác sĩ giảm liều từ từ cho đến khi cơ thể quen dần với lượng thuốc ít. Việc ngừng thuốc đột ngột lúc này có nguy cơ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Do đó, một lần nữa, bạn hãy nhớ đừng tự ý giảm liều khi dùng thuốc dexamethasone hay bất kỳ loại corticoid nào khác.

Ai không được dùng thuốc Dexamethasone?

Những trường hợp sau thuộc vào đối tượng không được phép dùng dexamethasone (chống chỉ định):

• Quá mẫn với dexamethason hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc
• Nhiễm nấm toàn thân, sốt rét thể não
• Nhiễm virus tại chỗ hoặc nhiễm khuẩn lao, lậu chưa kiểm soát được bằng thuốc kháng khuẩn và khớp bị hủy hoại nặng
• Bị một số bệnh lý trong nhãn khoa do nhiễm virus (Herpes simplex mắt thể hoạt động), nhiễm nấm hoặc nhiễm khuẩn lao ở mắt.

Dexamethason có dùng được cho phụ nữ mang thai và cho con bú?

Dùng thuốc trong thai kỳ luôn là mối quan tâm lớn đối với nhiều mẹ. Việc dùng thuốc trong giai đoạn này phải cực kỳ cẩn thận và chính xác. Nếu không có chỉ định của bác sĩ, bạn không nên dùng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là dexamethasone.

Chỉ được dùng thuốc dexamethasone cho phụ nữ mang thai và cho con bú khi có chỉ định của bác sĩ

Trong nghiên cứu, các nhà khoa học nhận thấy rằng các glucocorticoid có khả năng gây quái thai ở động vật. Tuy nhiên, điều đó không hoàn toàn đúng với người. Thuốc có thể làm giảm trọng lượng nhau thai và trọng lượng thai nhi. Thuốc cũng có thể gây ức chế tuyến thượng thận ở trẻ sơ sinh nếu người mẹ dùng thuốc kéo dài. Tuy nhiên, dùng glucocorticoid trước khi đẻ non đã chứng minh có khả năng bảo vệ chống nguy cơ hội chứng suy hô hấp sơ sinh và bệnh loạn sản phổi – phế quản do đẻ non.

Khi nghiên cứu về dược động học của thuốc, người ta nhận ra rằng, dexamethasone có thể qua sữa mẹ. Do đó, trẻ bú mẹ có nguy cơ bị ảnh hưởng khi mẹ uống dexamethasone.

Vì vậy, trong cả giai đoạn mang thai hay nuôi con bằng sữa bạn chỉ nên dùng thuốc dexamethasone khi có chỉ định của bác sĩ thôi nhé!

Tác dụng phụ thường gặp khi dùng thuốc Dexamethasone

Không phải ai uống thuốc cũng có tác dụng phụ. Cũng không phải tác dụng phụ nào cũng xảy ra với bạn. Do đó, khi dùng dexamethasone bạn có thể gặp một hoặc một số tác dụng phụ sau:

• Rối loạn điện giải: Hạ kali huyết, giữ natri và nước gây tăng huyết áp và phù nề.
• Nội tiết và chuyển hóa: Hội chứng dạng Cushing, giảm bài tiết ACTH, teo tuyến thượng thận, giảm dung nạp glucid, rối loạn kinh nguyệt.

• Cơ xương: Teo cơ hồi phục, loãng xương, gãy xương bệnh lý, nứt đốt sống, hoại tử xương vô khuẩn.
• Tiêu hóa: Loét dạ dày tá tràng, loét chảy máu, loét thủng, viêm tụy cấp.
• Da: Teo da, ban đỏ, bầm máu, rậm lông. Thần kinh: Mất ngủ, sảng khoái

Ngoài tác dụng phụ khi dùng dexamethasone, thì việc ngừng thuốc cũng là điều bạn cần đặc biệt lưu ý khi dùng. Sau đây là một số triệu chứng và dấu hiệu của ngừng thuốc bạn cần biết:

• Giảm quá nhanh liều thuốc sau khi điều trị kéo dài có thể dẫn tới suy thượng thận cấp, hạ huyết áp và chết.
• Ngừng thuốc đôi khi giống như tái phát bệnh.
• Điều trị tại chỗ, đặc biệt dùng trên diện rộng, khi da bị rách, hoặc khi nhỏ mũi, thuốc có thể hấp thu với số lượng đủ để gây tác dụng toàn thân.
• Điều trị kéo dài các sản phẩm tra mắt chứa corticosteroid gây tăng áp lực trong mắt và giảm thị lực

Kết luận

Mong rằng những thông tin mà Nhà thuốc Việt đã chia sẻ với bạn trong bài viết trên đã giúp bạn có thông tin cơ bản về thuốc Dexamethasone. Hy vọng rằng, những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những gì mình đang dùng, giúp bạn hiểu hơn về tác dụng, công dụng, cũng như những tác dụng phụ và cách xử trí khi dùng thuốc.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào khác, bạn có thể liên hệ trực tiếp với Dược sĩ của Nhà thuốc Việt để được tư vấn, giải đáp kịp thời và chính xác nhất, bằng một trong những hình thức ngay sau đây:

– Hotline: 0985508450

– Zalo: 0985508450

– Website: Nhathuocviet.vn

– Zalo OA: https://zalo.me/2326937184300810408

Địa chỉ:

• Nhà Thuốc Việt số 1: 596 Nguyễn Chí Thanh, Phường 7, Quận 11, Tp.HCM
• Nhà Thuốc Việt số 2: 979 Phan Văn Trị, Phường 7, Quận Gò Vấp, Tp.HCM

Hệ thống Nhà Thuốc Việt luôn sẵn sàng phục vụ và đồng hành cùng bạn để tìm ra giải pháp phù hợp nhất với bạn.

Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết này. Chúc bạn thật nhiều sức khỏe!